Λαός και ηγετικές ομάδες στην προεπαναστατική Ελλάδα

Ο 18^ος αιώνας επιφύλασσε κάποιες 

Εικ. 1 Χάρτης του 1812 

αλλαγές για τα νότια και ανατολικά βαλκάνια. Οι ρωσοτουρκικοί πόλεμοι έφεραν την Ρωσία στη θέση της προστάτιδας δύναμης των ορθοδόξων, επίσημα πλέον το 1774 με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή. Τότε οι παραδουνάβιες περιοχές απέκτησαν μια σχετική αυτονομία από την Οθωμανική αυτοκρατορία και ο ελληνικός στόλος γνώρισε τεράστια άνθηση. Στους Έλληνες, που μετά τα Ορλωφικά το 1770 υπέστησαν τρομακτικές διώξεις, έφτασαν οι κλυδωνισμοί της γαλλικής επανάστασης και ξύπνησαν για τα καλά μέσα τους το όραμα της απελευθέρωσης. Η ανάγκη της Οθωμανικής εξουσίας να διοικήσει τις κατακτημένες βαλκανικές περιοχές την ανάγκασε να συνεργαστεί με τον ντόπιο πληθυσμό. Στον ελλαδικό χώρο  έδρασαν ηγετικές ομάδες στην εκκλησία, τη διοίκηση, τη φορολογία και τη δημόσια ασφάλεια. Πλάι τους ο απλός λαός βίωνε την καταπίεση όχι μόνο από τον κατακτητή, αλλά κι από αυτές τις ομάδες.

Λίγο πριν το 1800 μόνο το 15% από τους 1.900.000 Έλληνες ζούσε στις πόλεις. Η Μακεδονία είχε πληθυσμό 700.000 κατοίκους, η Θεσσαλία 300.000, η Ήπειρος 400.000, η Στερεά 200.000 (η Αττική λιγότερους από 20.000), η Πελοπόννησος 300.000. Εκτός από κάποιες γαίες, που ο Σουλτάνος είχε απονείμει  σε κάποιους σαν ανταπόδοση για τις υπηρεσίες τους, οι άλλες περιοχές αποδίδονταν προς εκμετάλλευση σε άτομα, τα οποία πλειοδοτούσαν σε οικονομικές προσφορές προς την Πύλη. Στα πεδινά οι ιδιοκτησίες ανήκαν σε τσιφλικάδες που παραχωρούσαν τη γη σε αγρότες κρατώντας για τον εαυτό τους ένα πολύ σημαντικό μέρος της σοδειάς. Στα ορεινά υπήρχαν μόνο μικροϊδιοκτησίες που παρήγαγαν μικρές σοδειές. Οι φόροι ήταν κυρίως η δεκάτη, το χαράτσι (που πλήρωναν οι μη μουσουλμάνοι) κι ο στρεμματικός φόρος. Δεν πλήρωναν όλες οι ιδιοκτησίες όμως τον ίδιο φόρο. Ορισμένες εκτάσεις (τιμάρια) δίνονταν σε σπαχήδες που τα εκμεταλλεύονταν ή τα υπενοικίαζαν ή σε εκκλησιαστικά ιδρύματα (βακούφια).

Το πλαίσιο εξουσίας του Βυζαντινού Αυτοκράτορα

Εικ. 1 Βύζαντας

Τον 7^ο π.Χ. αιώνα το μαντείο των Δελφών συμβούλευσε τους Μεγαρείς να αποικήσουν τη χώρα των τυφλών. Καθώς περνούσαν από ένα τριγωνικό ακρωτήρι στο Βόσπορο, θεώρησαν, ότι οι κάτοικοι της απέναντι Χαλκηδόνας ήταν οι τυφλοί, που ανέφερε το μαντείο, μια και αυτό το ακρωτήρι ήταν τόσο όμορφο, που μόνο κάποιοι τυφλοί δεν θα το επέλεγαν για τόπο εποικισμού. Σε αυτό το μικρό ακρωτήρι κτίστηκε το Βυζάντιο, όπου χίλια χρόνια μετά ο  Μεγάλος Κωνσταντίνος θα μετέφερε την πρωτεύουσα της πανίσχυρης ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Εικ.2 Μέγας Κωνσταντίνος

Ο Κωνσταντίνος ο Μέγας, που από το 321 μετατοπιζόταν σταδιακά προς τον Χριστιανισμό, μετέφερε την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη, γεγονός που εκτός από τις στρατηγικές ανάγκες που ικανοποιούσε, ήταν και η απαγκίστρωση της αυτοκρατορίας από το ειδωλολατρικό παρελθόν και η πρόσδεσή της σε μια νέα θρησκεία. Έτσι, αυτή η  πολυεθνοτική κοινότητα ενοποιήθηκε βασιζόμενη στη χριστιανική θρησκεία, αλλά και αργότερα την ελληνική γλώσσα.  Εδώ λοιπόν, στη νέα πόλη, πιστευόταν, ότι η Θεία πρόνοια συγκέντρωσε την ελληνική φιλοσοφία και γλώσσα, τη ρωμαϊκή διοίκηση, ισχύ και νομική παρακαταθήκη, υπό την σκέπη της χριστιανικής ηθικής, και σαν σύνολο, όλα αυτά, θα αποτελούσαν το εργαλείο διάδοσης της χριστιανικής αλήθειας.