Η Εικονομαχία

Η εικονομαχία στο Βυζάντιο χαρακτήρισε τον 8^ο και 9^ο αιώνα. Η έντασή της σε θεολογικό, πολιτικό, κοινωνικό ή και καλλιτεχνικό επίπεδο άφησε έντονα σημάδια. Τα εικονίσματα στο θεοκρατικό Βυζάντιο δεν ήταν μια απλή εικαστική απεικόνηση των Ιερών προσώπων, αλλά κάτι πολύ περισσότερο όπως θα δούμε. Αυτή η απεικόνηση όμως θα πυροδοτούσε μια υπεραιωνόβια σύγκρουση.

Η επικράτηση του Χριστιανισμού έγινε βαθμιαία και καθυστέρησε στις αγροτικές περιοχές. Αυτή η επικράτηση δεν συνέβη χωρίς την επιβίωση παλαιότερων λατρευτικών συνηθειών. Η λέξη paganus, που σήμαινε τον αγρότη της Αυτοκρατορίας άλλαξε νόημα και σήμαινε απαξιωτικά τον ειδωλολάτρη. Αυτοί οι ειδωλολάτρες εκχριστιανίστηκαν κρατώντας, λίγο ή πολύ, κάποια παγανιστικά στοιχεία της παλαιάς θρησκείας. Αυτή η τάση, όπως θα δούμε, μεταφέρεται στη χριστιανική αγιογραφία και φτάνουμε στο σημείο κάποιες εικόνες να γίνονται αντικείμενα λατρείας ή ακόμα περισσότερο κάποιες θεωρούνται αχειροποίητες, ενώ δεν είναι ασυνήθες να χρησιμοποιούνται και σαν νονοί σε βαπτίσεις. Η λατρεία στις εικόνες επεκτεινόταν και σε ιερά λείψανα ή αντικείμενα, όπως το φόρεμα και η ζώνη της Παναγίας, που θεωρείτο Παλλάδιο της Πόλης και περιφέρονταν μαζί με εικόνες στα τείχη της Πόλης όταν αυτή πολιορκείτο.

Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των ανατολικών κυρίως επαρχιών αποδοκίμαζε τις εικόνες. Εικονοκλαστικές τάσεις υπήρχαν έντονες από πιο πριν. Ο περιηγητής Arculf περιγράφει την καταστροφή μιας εικόνας από φανατικό πλήθος στην Κωνσταντινούπολη, ο Πατριάρχης Γερμανός Α΄ εκφραζόταν ανοιχτά εναντίον τους σε επιστολές περί το 720, ενώ στα τέλη του 7^ου αιώνα έντονη εικονοκλαστική δραστηριότητα υπήρχε στη Φρυγία, την Αρμενία και τις γειτονικές περιοχές.

Ο εθνικός διχασμός

Από τα τέλη Ιουλίου μέχρι και τον Αύγουστο του 1914 ένας νέος πόλεμος είχε γενικευτεί σε παγκόσμιο επίπεδο και οι αναταράξεις επηρέαζαν έντονα και την Ελλάδα. Μέχρι τις 28 Ιουνίου του 1917, που η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο, ο Ελευθέριος Βενιζέλος κι ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος (Εικ. 1) συγκρούστηκαν με σφοδρότητα. 

Εικ.1 Κωνσταντίνος Α΄ και Ελευθέριος Βενιζέλος

Μετά το τέλος των βαλκανικών πολέμων η Ελλάδα σχεδόν διπλασιάστηκε εδαφικά και πληθυσμιακά κι ο Βενιζέλος ήταν πολιτικά κυρίαρχος. Η δημοτικότητα του Κωνσταντίνου ήταν επίσης πολύ υψηλή, μια κι ο ρόλος του στο θρίαμβο αυτών των πολέμων μόνο ασήμαντος δεν ήταν.

Ο Κωνσταντίνος ήταν μεγάλος θαυμαστής του αξιακού συστήματος του γερμανικού μιλιταρισμού. Η ίδια η γερμανική εξωτερική πολιτική είχε σαν στόχο τη δημιουργία ενός αντισλαβικού βαλκανικού άξονα, αρκετά βολικού για την Ελλάδα. Αναφορικά με την ανάμειξη της Ελλάδας στον πόλεμο, τηρούσε ουδέτερη στάση, διότι θεωρούσε σωστά, πως η αντοχή της νησιωτικής Ελλάδας στο κυρίαρχο βρετανικό ναυτικό θα ήταν μηδαμινή. Έτσι, δεν δέχτηκε την πρόταση του Κάιζερ να προσχωρήσει στο γερμανικό άξονα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1914.

Ο Βενιζέλος ταύτιζε τα ελληνικά συμφέροντα με αυτά της Entente και ιδιαίτερα της Αγγλίας. Πίστευε ότι αυτοί θα είναι οι νικητές και θεωρούσε ότι αν ενταχθεί η Ελλάδα σε αυτή τη συμμαχία, πιθανότατα, θα θεμελιώσει εδαφικά δικαιώματα απέναντι στους ανταγωνιστές της συμμαχίας. Ο Βενιζέλος έθετε στη διάθεση του άγγλου πρεσβευτή τον ελληνικό στρατό, αλλά η Αγγλία πιο πολύ ήλπιζε να αποσπάσει τη Βουλγαρία και την Τουρκία από τους εχθρούς της παρά να αποκτήσει τη συμμαχία της Ελλάδας.