Η εξέγερση των φοιτητών του 1896

Από τη σύσταση του ελληνικού κράτους μετά την επανάσταση η επιθυμία τόσο για την ανάπτυξη του ίδιου του κράτους, όσο και η αποκατάσταση των Ελλήνων που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία είχαν δημιουργήσει ένα κλίμα συχνά πολωμένο. Στο τέλος το αιώνα τα επαναστατικά αποσχιστικά κινήματα τόσο στη Μακεδονία όσο και στην Κρήτη είχαν κορυφωθεί. Στο εσωτερικό η δράση της Εθνικής εταιρείας, μιας μυστικής οργάνωσης, επιζητούσε τη στρατιωτική λύση στο θέμα των αλλύτρωτων Ελλήνων. Η δύναμη αυτής της εταιρείας είχε λάβει τεράστιες διαστάσεις στη φαντασία των Ελλήνων, που ούτως ή άλλως είχαν συνηθίσει σε δράσεις τέτοιων μυστικών οργανώσεων. Η δράση ελληνικών επαναστατικών ομάδων στη Μακεδονία, αλλά και οι προστριβές Ελλήνων και Τούρκων στην Κρήτη εξίταραν τη διάθεση των Ελλήνων για πόλεμο. Από την άλλη πλευρά τα προβλήματα στον ελληνικό στρατό ήταν τεράστια και δύσκολα η Ελλάδα θα μπορούσε να αντιπαρατεθεί στην Τουρκία σε μια πολεμική αναμέτρηση. Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 φαινόταν αναπόφευκτος. 

Κι όμως, λίγους μήνες πριν το ξέσπασμά του, η ελληνική κοινωνία αν και τον πόλεμο μπορούσε να προβλέψει, αλλά και την στρατιωτική καχεξία του κράτους γνώριζε, συγκλονίστηκε από ένα φοιτητικό κίνημα που ξεκίνησε από μια αφορμή ήσσονος σημασίας και.που τελικά άφησε πίσω του ένα νεκρό, δεκάδες τραυματίες και μια  χώρα αποπροσανατολισμένη από τα μείζονα εθνικά προβλήματα. 

Εικ.1  Εφημερίδα Αθήνα 28/4/1836

Το πανεπιστήμιο Αθηνών ιδρύθηκε στις 14 Απριλίου του 1837 με 4 σχολές: Τη Θεολογική, την Ιατρική, τη Φιλοσοφική (περιείχε ως τμήμα τη Φυσικομαθηματική) και τη Νομική. Στεγάστηκε αρχικά στην οικία του αρχιτέκτονα Σ. Κλεάνθη και άρχισε τη λειτουργία του στις 3 Μαΐου του ίδιου έτους.  Ταυτόχρονα όμως εμφανίστηκαν και τα πρώτα παράπονα (Εικ.1).
 Από το 1841 το πανεπιστήμιο μεταφέρεται στο κτίριο της οδού Πανεπιστημίου που σχεδιάστηκε από το δανό αρχιτέκτονα Κ. Χάνσεν. 

Εικ.2 Πανεπιστήμιο Αθηνών

Το φοιτητικό κίνημα ήταν πολύ δραστήριο σε όλη την Ευρώπη (Εικ.3-4). Η καθηγητική αυθεντία συγκρουόταν με τον φοιτητικό δυναμισμό. Επιπλέον η φοιτητική νεολαία παρείχε το γόνιμο εκείνο έδαφος στο οποίο θα μπορούσαν να βλαστήσουν διάφορα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα. Και ο ελληνικός φοιτητόκοσμος αποτελούσε ένα ζωντανό τμήμα της κοινωνίας, τόσο ζωντανό ώστε το Δεκέμβριο του 1896 να ξεκινήσει μια πρωτοφανής ενδοπανεπιστημιακή ανταρσία που μονοπώλησε το ενδιαφέρον για περισσότερο από ένα μήνα.

Εικ.4  Εφημερίδα Πρωία 24/12/1896

 

Εικ.3  Εφημερίδα Άστυ 24/12/1896

Εικ.5  Εφημερίδα Καιροί 24/12/1896

Εκείνο το Δεκέμβριο η κατάσταση ήταν αρκετά τεταμένη στην Ελλάδα. Εκτός από τα  επαναστατικά κινήματα στη Μακεδονία και στην Κρήτη, σε πολλά σημεία της χώρας είχαν συμβεί καταστροφικές πλημμύρες, οι αστυφύλακες έχαναν τα 2/7 του μισθού τους και διαδήλωναν, οι εμποροϋπάλληλοι απεργούσαν, οι δάσκαλοι ήταν απλήρωτοι για δύο μήνες (Εικ.5). Τα θέματα των εξοπλισμών, η δράση των Νεότουρκων στην Οθωμανική αυτοκρατορία και άλλα θέματα γέμιζαν τις στήλες των εφημερίδων. Οι μέρες των Χριστουγέννων έδωσαν έναν εορταστικό ρυθμό, αλλά αμέσως μετά τις γιορτές οι εξελίξεις άρχισαν να καταλαμβάνουν ολοένα και μεγαλύτερο χώρο στην ενημέρωση των Ελλήνων. 

Εικ.6  Εφημερίδα Καιροί 22/12/1896

Σε ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας υπήρχε η αντίληψη ότι από το πανεπιστήμιο δεν βγαίνουν επαρκώς καταρτισμένοι επιστήμονες αλλά "ημιμαθείς και απαιτητικοί νέοι, των οποίων την πρόοδο κανείς δεν παρακολούθησε και πέρασαν τα τέσσερα χρόνια της φοίτησής τους στον καπνισμένο αέρα των καφενείων", έγιναν "δεινοί χειριστές της στέκας του μπιλλιάρδου", "έλαβαν μέρος σε εκατοντάδες διαδηλώσεις και μια στιγμή, ξαφνικά, σταυροκοπούμενοι κι αυτοί οι ίδιοι, διαπίστωναν, χωρίς να το καταλάβουν, ότι ανακηρύσσονταν πτυχιούχοι της σχολής τους." Με την απόκτηση βέβαια του πολυπόθητου πτυχίου οι νέοι απόφοιτοι απολάμβαναν το κύρος του επιστήμονα. Από τα πυρά των εφημερίδων δεν γλιτώνουν ούτε οι καθηγητές, οι οποίοι και κατηγορούνται για αδιαφορία, είτε επειδή αρκούνται στην παπαγαλιστί αποστήθιση ορισμών, είτε κοιτάν μόνο να πουλήσουν τα βιβλία τους είτε επειδή αφού γίνουν καθηγητές αδιαφορούν για το διδακτικό τους έργο (Εικ.6). Προβληματισμός υπάρχει και για το αν η επιβολή διδάκτρων, που είχε καταργηθεί από τον Όθωνα, θα βελτίωνε την ποιότητα του πανεπιστημίου.

Στην Ιατρική και τη Νομική σχολή υπήρχε ήδη αναβρασμός εκείνο το Δεκέμβριο. Η εφημερίδα Ακρόπολις περιέγραφε την κατάσταση ως "...αναστροφήν των όρων αρκετά επικίνδυνον, αρχή ανταρσίας όχι ολίγον σοβαράν, αφού τα πόδια ήρχισαν να επιτίθενται κατά της κεφαλής και με τρόπον μάλιστα αρκετά επιδεικτικόν..." 

 

Οι φοιτητές της Νομικής μπήκαν στο χορό των διαμαρτυριών ζητώντας την επίλυση κάποιων προβλημάτων τους. Το κυριότερο ήταν ότι η εξεταστέα ύλη δεν ήταν σταθερή και άλλαζε ανάλογα με τον εξεταστή. Για παράδειγμα στο μάθημα του ρωμαϊκού δικαίου υπήρχαν 4 καθηγητές, που είχαν μεταξύ τους διαφορετικές επιστημονικές αντιλήψεις. Έτσι πολλοί φοιτητές αν και είχαν διαβάσει και προσπαθήσει κινδύνευαν να αποτύχουν στις εξετάσεις τους. Εκτός από αυτό ζητούσαν να μην εξετάζονται σε όλα τα μαθήματα στις τελικές εξετάσεις.

Στις 17/12/1896 το ζήτημά τους θα εξεταζόταν από τη σύγκλητο (Εικ.7). 

Εικ.7  Εφημερίδα Ακρόπολις 19/12/1896

Την ίδια μέρα στη Φιλοσοφική σχολή, στο μάθημα των λατινικών,  αποδοκιμάζεται ο καθηγητής Σακελλαρόπουλος, αλλά οι φοιτητές ισχυρίστηκαν ότι αυτοί που αποδοκίμαζαν δεν ήταν φοιτητές, αλλά άτομα εκτός σχολής. 

Εικ.8  Εφημερίδα Άστυ 18/12/1896

Επίσης στις 17/12/1896 η Ιατρική σχολή αναστατώνεται (Εικ.8).  Ο καθηγητής της χειρουργικής Ιούλιος Γαλβάνης ζητά από τους φοιτητές να παρουσιάζουν ένα ιατρικό περιστατικό ενώπιον όλων στο αμφιθέατρο. Ήταν οπωσδήποτε μια μέθοδος που θα αύξανε την ποιότητα της διδασκαλίας, αλλά ενώ τότε στην Ιατρική  φοιτούσαν 250 άτομα, οι ασθενείς του νοσοκομείου ήταν μόνο 70 και δεν έφταναν παρά για το ένα τρίτο περίπου των φοιτητών. Μια επιτροπή επισκέφτηκε τον καθηγητή και αιτήθηκε τη μη εφαρμογή αυτού του μέτρου. Ο Γαλβάνης αρνήθηκε λέγοντας στους φοιτητές ότι δεν δέχεται υποδείξεις κι ότι αυτοί ούτε επιθυμούν να σπουδάσουν ούτε έχουν ιδέα από την επιστήμη τους και ότι ατιμάζουν την Ελλάδα. Αργότερα, κατά την ώρα της παραδόσεως η επιτροπή των φοιτητών κοινοποίησε στους συναδέλφους τους την απάντηση του καθηγητή. Αυτό συνέβη την ώρα της παράδοσης κι ο Γαλβάνης το επιβεβαίωσε λέγοντας ότι το επαναλαμβάνει και στην αίθουσα να το ακούσουν όλοι, αν και αργότερα θέλησε να κατευνάσει τα πνεύματα λέγοντας ότι τα λεγόμενά του παρεξηγήθηκαν. Οι φοιτητές άρχισαν να αποδοκιμάζουν τον καθηγητή χτυπώντας τα πόδια τους, κάτι που προκάλεσε την παρέμβαση του διοικητή του νοσοκομείου. Η αντίδραση των φοιτητών ήταν να εκκενώσουν την αίθουσα. Κανόνισαν συνάντηση για το απόγευμα στο αμφιθέατρο του πανεπιστημίου όπου συνέταξαν ψήφισμα που κοινοποίησαν στον Πρύτανη και στην κυβέρνηση και δημοσίευσαν στις εφημερίδες. Ζητούσαν την απόλυση του καθηγητή και δήλωναν αποχή από τις παραδόσεις και τις κλινικές του μαθήματός του.

Εικ.9  Εφημερίδα Άστυ 19/12/1896

Την επομένη λόγω ασθενείας ενός καθηγητή το μάθημα ακυρώθηκε. Έτσι, οι φοιτητές βρήκαν την ευκαιρία, συγκεντρωμένοι, να συζητήσουν εκ νέου και τα συμβάντα της προηγούμενης μέρας. Στο αμφιθέατρο άρχισαν να προσέρχονται και φοιτητές την Νομικής και της Φιλοσοφικής, οι οποίοι αποφάσισαν να στηρίξουν τα αιτήματα του ψηφίσματος. Οι φοιτητές μάλιστα κλιμάκωσαν την πίεσή τους ζητώντας κι από τους βοηθούς του καθηγητή να παραιτηθούν στηρίζοντας με αυτό τον τρόπο τον αγώνα τους. Μία μεγάλη μερίδα των φοιτητών μάλιστα ζητούσε να ασκηθεί βία εναντίον όσων δεν παραιτηθούν. Εξέδωσαν νέο ψήφισμα το οποίο και παρέδωσαν στον Πρύτανη ο οποίος όμως στήριξε τον καθηγητή (Εικ. 9). 

Εικ.10  Εφημερίδα Ακρόπολις 19/12/1896

Σε ψήφισμα της Νομικής λίγο αργότερα (Εικ.10), εκτός από την προώθηση των δικών τους αιτημάτων, στηριζόταν και η αντίδραση των συναδέλφων τους της ιατρικής. Την ίδια στήριξη αποφάσισαν και οι φοιτητές της Φιλοσοφικής. Αντίθετα όμως τόσο η Φιλολογική όσο και η Θεολογική σχολή αλλά και κάποιοι μετριοπαθείς των εξεγερμένων σχολών αποδοκίμασαν την αντίδραση των συναδέλφων τους.

Οι φοιτητές της Νομικής επισκέφθηκαν τον Πρύτανη για το δικό τους αίτημα, ο Πρύτανης όμως δήλωσε ότι μόνο εν μέρει θα μπορούσε να επιλυθεί το αίτημά τους.

Το κλείσιμο του πανεπιστημίου έδωσε την ευκαιρία στους πιο θερμόαιμους φοιτητές να κάψουν εφημερίδες ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Η εξέγερση αυτή των φοιτητών είχε τραβήξει τα φώτα της δημοσιότητας πάνω της. Ακόμα και μερικά σχολεία βρήκαν την ευκαιρία να μιμηθούν εκείνο το φοιτητικό κίνημα (Εικ. 11).

Εικ.11  Εφημερίδα Άστυ 20/12/1896

Εικ.12  Εφημερίδα Ακρόπολις 24/12/1896

Και οι φοιτητές της Ιατρικής επισκέφθηκαν τον Πρύτανη το δήμαρχο, αλλά και τον ίδιο τον Πρωθυπουργό. Μετά το επεισόδιο της προηγούμενης μέρας ο διοικητής του νοσοκομείου δεν δεχόταν φοιτητές παρά μόνο αν αυτοί προσέρχονταν εκεί ησύχως, αλλά και πάλι σε περίπτωση δεύτερου κρούσματος απειλούσε ότι θα έκλεινε οριστικά το νοσοκομείο για τους φοιτητές. Αυτό ενέτεινε περισσότερο την κατάσταση διότι οι φοιτητές θεωρούσαν ότι ο διοικητής δεν είχε δικαίωμα να κάνει κάτι τέτοιο μια και το νοσοκομείο απολάμβανε και τη δωρεάν υπηρεσία των γιατρών και χορηγία 8000 δραχμών ετησίως. Τόσο ο Πρύτανης όσο και ο Δήμαρχος στήριξαν κι αυτοί την απόφαση του διοικητή. 

Οι φοιτητές συνάντησαν και πάλι (Εικ.12) τον Πρύτανη και τον κοσμήτορα της σχολής. Οι φοιτητές εκδήλωσαν την δυσαρέσκειά τους τόσο για τη στάση του Πρύτανη όσο και για την μη αποδοχή τους στο νοσοκομείο λέγοντας ότι αυτό λειτουργεί χάρη στο πανεπιστήμιο και ο διοικητής δεν είχε δικαίωμα να πράξη έτσι. Συμπλήρωσαν ότι όσοι βοηθοί δεν παραιτηθούν θα είναι περιφρονητέοι, ενώ δεν θα παρουσιάζονταν σε κανένα μάθημα του Γαλβάνη. Ο πρύτανης είπε ότι θεωρούσε το συμβάν λήξαν κι ότι αν οι φοιτητές δεν επανέλθουν στα μαθήματά τους ίσως να βρεθούν προ δυσάρεστων εκπλήξεων. Η στάση των άλλων καθηγητών ήταν ως εξής: Κατανοούσαν κάποιες αδικίες κατά των φοιτητών, αλλά αποδοκίμαζαν την απαίτηση των φοιτητών για απόλυση ενός διαπρεπούς καθηγητή.

Εικ 13

Την ίδια μέρα (20/12/1896) αποφοίτησαν οι πρώτες Ελληνίδες από την Ιατρική σχολή αλλά και γενικότερα από το ελληνικό πανεπιστήμιο. Ήταν οι Κερκυραίες αδερφές Αγγελική και Αλεξάνδρα Παναγιώτου 22 και 20 ετών αντίστοιχα, που αποφοίτησαν με βαθμό "άριστα" (Εικ.14).  Το νέο προκαλεί από τη μία χαρά μια και είναι οι πρώτες Ελληνίδες διπλωματούχοι, από την άλλη όμως γίνεται δεκτό με επιφύλαξη, λόγω του συντηρητισμού της κοινωνίας. Γράφεται στο Άστυ της εποχής: " Αι δεσποινίδες Παναγιώτου είναι αξιέπαινοι. Ας προοδεύσουν, ας μεταβούν εις την Ευρώπην, ας γίνουν υφηγήτριαι, καθηγήτριαι, ό,τι θέλουν, αλλ΄ ας μη γενικευθή το παράδειγμά των· ας μένουν άθικτα τα φύλα αλώβητα και ας εξακολουθήση η αυτή ροή των αιώνων... Δι΄όλα αυτά και διά πολλά άλλα ακόμη η ουτοπία αύτη της χειραφετήσεως απεσβέσθη εις όλα τα άλλα κράτη και η γυνή μετά στιγμιαίον παροξυσμόν γίνεται πάλι γυνή χωρίς σοφίαν, χωρίς καθηγεσίαν, χωρίς επιστήμην, με καρδίαν μόνον και με ωκεανούς αγάπης, ων πλάσμα διάφορον του ανδρός όπως πρέπει να είναι."  Ήταν αρκετά συνηθισμένο η επιτυχία κάποιων φοιτητών στις τελικές εξετάσεις να δημοσιεύεται στις εφημερίδες μια και η απόκτηση πανεπιστημιακού διπλώματος ήταν εγγύηση κοινωνικής καταξίωσης. Όμως για τις αδερφές Παναγιώτου τα αφιερώματα των εφημερίδων ήταν πραγματικά μοναδικά για την εποχή. Όλες οι εφημερίδες της εποχής αφιερώνουν μεγάλο χώρο στις σελίδες τους, με συνεντεύξεις, πορτραίτα, την οικογενειακή τους ιστορία, τις επιδόσεις τους στη σχολή κλπ.

Εικ. 14 Γελοιγραφία εφημερίδας

Εικ.15  Εφημερίδα Ακρόπολις 4/1/1897

 Σε όλη την εορταστική περίοδο ο αναβρασμός συνεχιζόταν. Οι φοιτητές συσκέπτονταν σε ομάδες και απαιτούσαν την επαναλειτουργία του νοσοκομείου χωρίς να κάνουν πίσω στο θέμα του καθηγητή Γαλβάνη. Ο πρωθυπουργός Δηλιγιάννης φέρεται να είπε στον πρύτανη να είναι αμείλικτος προς τους ταραξίες. Ο πρύτανης επιπλέον έλεγε ότι αν συνεχιζόταν η ανταρσία η σχολή θα έκλεινε. Με το νέο έτος ένα παράξενο γεγονός συνέβη στη Νομική. Δύο φοιτητές αισθάνθηκαν προσβεβλημένοι από την άρνηση του καθηγητή τους Καζάζη σε κάποιο αίτημα και τον προκάλεσαν σε μονομαχία (Εικ15). Καταγγέλθηκαν στον Εισαγγελέα μια και στην Ελλάδα υπήρχε ήδη διάταξη περί σχετικής απαγόρευσης. Αυτό το επεισόδιο ήταν ενδεικτικό της κατάστασης.

Εικ.16  Εφημερίδα Άστυ 28/12/1896

Ο Πρύτανης θορυβημένος όχι μόνο από αυτό το περιστατικό, αλλά και από την αποφασιστικότητα της φοιτητικής ανταρσίας απείλησε να κλείσει την Ιατρική σχολή και να χαθεί το υπόλοιπο έτος για τους φοιτητές. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός είχε απαιτήσει την παύση της εξέγερσης μια και αυτή είχε γίνει μείζον πολιτικό θέμα (Εικ.16). Οι φοιτητές στις 4/1/1897 φάνηκε να υποχωρούν. Υποσχέθηκαν να μη δημιουργήσουν παρόμοιες καταστάσεις και παραιτήθηκαν από την αξίωσή τους για απόλυση του καθηγητή Γαλβάνη. Το ίδιο έπραξαν και οι φοιτητές των άλλων σχολών και το πανεπιστήμιο επανήλθε προσωρινά στο συνηθισμένο του ρυθμό. 
Οι εξελίξεις όμως θα ήταν τραγικές. Αυτός ο συμβιβασμός αποδείχτηκε ασταθής και η αντιπαλότητα θα κορυφωνόταν τις επόμενες μέρες αφήνοντας πίσω τουλάχιστον ένα νεκρό και πολλούς τραυματίες

Εικ.17  Εφημερίδα Άστυ 10/1/1897

Στις7/1/1897 έγινε νέα συνάντηση φοιτητών που αποφάσισε να συνεχίσει τις κινητοποιήσεις. Επειδή ο Πρύτανης είχε προειδοποιήσει ότι θα διέγραφε τα μέλη της επιτροπής ως πρωταιτίους, οι φοιτητές εξέλεξαν νέα επιτροπή. Διέψευδαν το γεγονός ότι είχαν υποσχεθεί τη λήξη της εξέγερσής τους. Αρκετοί φοιτητές ισχυρίζονταν ότι όντως επιθυμούσαν να σταματήσουν οι κινητοποιήσεις όμως φοβούνταν τους συναδέλφους τους.

Στις 9/1/1897 οι φοιτητές είχαν συγκεντρωθεί στην οδό Ακαδημίας. Μόλις εμφανίστηκε η άμαξα του Γαλβάνη, η οποία τον πήγαινε στο νοσοκομείο, οι φοιτητές άρχισαν να τον γιουχάρουν (Εικ. 17). Την ίδια μέρα (Πέμπτη) συνεδρίασε η σύγκλητος και έδωσε προθεσμία μέχρι το Σάββατο να βρεθεί λύση από τους φοιτητές, δηλαδή μια και η σύγκλητος θεωρούσε πως ο Γαλβάνης είχε κάνει ό,τι έπρεπε, οι φοιτητές να δηλώσουν κι αυτοί ικανοποιημένοι.

Το περιστατικό εναντίον του Γαλβάνη κινητοποίησε και αντιδράσεις της αστυνομίας. Αποφασίστηκε να λάβει κι αυτή μέρος ώστε να αποκατασταθεί η τάξη (Εικ.18).  Πράγματι την επομένη παρουσία του διευθυντή Δ. Μπαϊρακτάρη ομάδα αστυνομικών συνέλαβε φοιτητές που σχηματίζοντας ομάδες δεν δέχονταν να παρακολουθήσουν το μάθημα. Οι φοιτητές διαμαρτυρήθηκαν στον Πρύτανη, αλλά και στον υπουργό εσωτερικών, όμως το κλίμα και στο ημερήσιο τύπο ήταν πλέον εναντίον τους. Η κοινή γνώμη σιγά σιγά άρχισε να ενοχλείται από τη στάση των φοιτητών. Δεν ήταν μόνο το ότι ο Γαλβάνης ήταν πολύ καταξιωμένος επιστήμονας (Εικ.19), αλλά και ότι εκείνες τις μέρες η κατάσταση των εθνικών θεμάτων είχε τόση μεγάλη σημασία που τα αιτήματα των φοιτητών φαινόταν να έχουν περάσει σε σημείο υπερβολής.


 

 

Εικ.18  Εφημερίδα Άστυ 10/1/1897

Εικ.19  Εφημερίδα Ακρόπολις 30/12/1896

Εικ.20  Εφημερίδα Πρωΐα 12/1/1897

Εικ.21  Εφημερίδα Άστυ 15/1/1897

Στη συνεδρίαση του Σαββάτου η σύγκλητος αποφάσισε το εξάμηνο κλείσιμο της ιατρικής σχολής (Εικ. 20). Το μόνο που έλειπε ήταν η επικύρωσή της από τον υπουργό παιδείας. Λίγο πριν τις γιορτές είχε πεθάνει ο υπουργός παιδείας και καθήκοντα υπουργού ασκούσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός Δηλιγιάννης. Οι φοιτητές αποφάσισαν να απευθυνθούν προς τους βουλευτές των νομών τους ώστε να ασκηθούν πολιτικές πιέσεις. Το κλείσιμο της σχολής όμως είχε προκαλέσει διασπαστικές τάσεις και στους φοιτητές. Μερικοί διαμαρτυρήθηκαν διότι ενώ παρακολουθούσαν τα μαθήματα του Γαλβάνη υφίσταντο ίδια ποινή με την ομάδα των εξεγερθέντων, ενώ αντίθετα οι εξεγερμένοι ζητούσαν γενική απεργία των φοιτητών από όλες τις σχολές. Πλέον είχαν αρχίσει να γίνονται και συγκεντρώσεις φοιτητών της Ιατρικής που αντιτίθεντο στην εξέγερση. Ισχυρίζονταν μάλιστα ότι δέχονται απειλές για την στάση τους. Το κλίμα ήταν ιδιαίτερα τεταμένο. Αποστάσεις άρχισαν να κρατούν και οι φοιτητές των άλλων σχολών λέγοντας ότι οφείλουν να τηρήσουν ουδέτερη στάση στο θέμα του Γαλβάνη που ήταν για τους συναδέλφους τους της Ιατρικής το πρώτο ζήτημα. Το κίνημα των φοιτητών είχα λάβει μεγάλες διαστάσεις σε όλη την Ελλάδα. Η πλειοψηφία του πανεπιστημιακού κόσμου, καθώς και η πλειοψηφία των τοπικών ιατρικών συλλόγων στήριζαν τον Γαλβάνη δημοσιεύοντας σχετικές ανακοινώσεις (Εικ. 21), ενώ η κυβέρνηση και η αστυνομία ήθελαν να μπει τέλος σε αυτή την ανταρσία.

Εικ.22  Εφημερίδα Άστυ 13/1/1897

Η πίεση εναντίον των επικεφαλής των φοιτητών είχε ενταθεί. Η αστυνομία πλέον ζητούσε τα ονόματά τους από την πρυτανεία προκειμένου να τους διώξει προς τις ιδιαίτερες πατρίδες τους και να μην τους επιτρέψει την επιστροφή πριν να κατευναστούν τα πνεύματα (Εικ. 22-23).

Η δημιουργία ενός φοιτητικού πόλου αντίθετο με αυτόν των εξεγερμένων οδήγησε στην προσπάθεια για αποδοχή των εξηγήσεων του Γαλβάνη. Αυτοί οι φοιτητές ζήτησαν από τον πρωθυπουργό να μην επικυρώσει την απόφαση της συγκλήτου.

Στις 14 Ιανουαρίου και η μερίδα των εξεγερμένων φοιτητών αναζήτησε διέξοδο. Εστάλη επιτροπή φοιτητών στο σπίτι του Γαλβάνη προκειμένου να ζητήσει ικανοποίηση. Ο καθηγητής επανέλαβε ότι είχε ήδη δώσει την προσήκουσα ικανοποίηση και θα το επαναλάμβανε με το πέρας της εξέγερσης, όμως οι φοιτητές δεν ικανοποιήθηκαν. Μάλιστα οι μεν φοιτητές ισχυρίζονταν ότι τους αποκάλεσε τρελούς, ο δε Γαλβάνης το διέψευδε και ισχυριζόταν ότι ήταν προκλητικοί.

Εικ.23  Εφημερίδα Άστυ 13/1/1897

Εικ.24  Εφημερίδα Άστυ 17/1/1897

Την επόμενη μέρα 15/1/1897 οι εξελίξεις ήταν τραγικές. Οι φοιτητές κατευθύνθηκαν προς τη νομική σχολή για να διακόψουν ένα μάθημα που γινόταν εκείνη τη στιγμή. Μόλις έφτασαν αποδοκίμασαν και τον καθηγητή του επομένου μαθήματος και τον ανάγκασαν να φύγει. Εν τω μεταξύ η αστυνομία είχε αρχίσει να κάνει ελέγχους σε φοιτητές. Σε ένα φοιτητή βρέθηκε ένα μαχαίρι και συνελήφθη. Οι υπόλοιποι ακολουθούσαν τους αστυνομικούς και απαιτούσαν την απελευθέρωσή του. Στη διασταύρωση των οδών Σόλωνος και Μασσαλίας ορμούν να τον απελευθερώσουν. Η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο. Οι αστυφύλακες συλλαμβάνουν και δεύτερο φοιτητή (Εικ.24). Ακούγεται ένας πυροβολισμός και ακολουθεί κι άλλος. Μέσα σε δύο λεπτά ακούγονται πάνω από τριάντα πυροβολισμοί. Εκτός από την αστυνομία όπλα έφεραν και κάποιοι φοιτητές. Ο αστυφύλακας Ι. Θυμάκος τραυματίζεται βαριά από σφαίρα. Σφαίρες δέχεται και ο έφορος της βιβλιοθήκης επειδή μειδιούσε στο άκουσμα του λόγου ενός φοιτητή και τραυματίζεται ελαφρά. 

Εικ.25 Δ. Μπαίρακτάρης

Πολλοί φοιτητές και αστυνομικοί τραυματίζονται ελαφρότερα. Συλλαμβάνονται 7 φοιτητές. Οι υπόλοιποι μαζεύονται στο πανεπιστήμιο όπου ζητά να τους συναντήσει ο διευθυντής της αστυνομίας Μπαϊρακτάρης (Εικ.25). Οι φοιτητές τον διώχνουν και ζητούν επιτακτικά συνάντηση με τον Πρύτανη. Κατευθύνονται όλοι προς την αστυνομία όπου βρίσκονται οι κρατούμενοι και γίνεται συνάντηση ομάδας φοιτητών, του Πρύτανη, του διευθυντή της αστυνομίας και εισαγγελέα. Η απαίτηση για απελευθέρωση των συλληφθέντων δεν εισακούεται και οι φοιτητές επιστρέφουν στο πανεπιστήμιο, το οποίο και καταλαμβάνουν. Πάνω από 500 φοιτητές συμμετείχαν στην κατάληψη. Κανονίστηκαν ομάδες ένοπλης φύλαξης και αποφασίστηκε η διανυκτέρευση σε αυτό. Τη νύχτα μάλιστα πυροβόλησαν κάποιες φορές όταν νόμισαν ότι κάνει έφοδο η αστυνομία. Ακόμα και οι φοιτητές που είχαν αντιταχθεί στην εξέγερση συμμετείχαν πλέον στην κατάληψη. Η αστυνομία έχει αναπτυχθεί έξω από το πανεπιστήμιο με ισχυρές δυνάμεις, ιππικό και αντλίες. Έχει συγκεντρωθεί και πολύς κόσμος που κοιτά περίεργος τις εξελίξεις. Το κλίμα στην κοινωνία σιγά σιγά αντιστρέφεται και η κινητοποίηση των φοιτητών φαίνεται περισσότερο συμπαθής.

 

Εικ.26  Εφημερίδα Ρωμηός 18/1/1897

Εικ.27  Εφημερίδα Άστυ 17/1/1897

Την επόμενη μέρα όλα φαίνονταν πιο ήσυχα. Οι φοιτητές ήταν εξαντλημένοι από την προηγούμενη νύχτα. Συνέταξαν υπόμνημα, το οποίο και παρέδωσαν στον Βασιλιά κι η κατάληψη συνεχίστηκε και δεύτερη νύχτα (Εικ.27). Στις 17/1/1897 ο πρωθυπουργός σε συνεννόηση με τη Σύγκλητο αποφάσισαν το κλείσιμο του πανεπιστημίου και ζήτησαν από την αστυνομία την εκκένωσή του. Δόθηκε διορία μέχρι τις 4:30 το απόγευμα. Σημειώνεται ότι οι φοιτητές είχαν προμηθευτεί μεγάλο αριθμό όπλων και πυρομαχικών. Το τελεσίγραφο απορρίπτεται και ο στρατός απέκλεισε το πανεπιστήμιο και ήταν έτοιμος να επέμβει. Μεγάλο πλήθος πολιτών είχε συγκεντρωθεί και πολλοί είχαν πάρει το μέρος των φοιτητών. Η αστυνομία τους απωθούσε και το κλίμα ήταν εκρηκτικό. Ομάδα φοιτητών πήγε στο δημαρχείο να παραπονεθεί για τη διακοπή παροχής νερού στο πανεπιστήμιο. Ακολούθησε διαδήλωση στην οποία προστέθηκαν και πολίτες. Η σύγκρουση με την αστυνομία ήταν αναπόφευκτη. Ο πρώτος πυροβολισμός έπεσε στην οδό Σταδίου και για λίγο επικράτησε πραγματικό πανδαιμόνιο. Πολλοί πυροβολισμοί και πλήθος ανθρώπων να προσπαθεί να σωθεί. Κάποιες σφαίρες χτύπησαν το διερχόμενο τραμ κι ο 15χρονος μαθητής Χ. Βαρότσης ήταν νεκρός από χτύπημα σφαίρας στην καρδιά. Οι τραυματίες ήταν πολυάριθμοι.

Εικ. 28

Την επόμενη μέρα ομάδα καθηγητών ανέλαβε να πείσει τους φοιτητές να εκκενώσουν το πανεπιστήμιο. Δεν έγινε γνωστό αν είχαν λάβει εντολή από την κυβέρνηση ή αν υποσχέθηκαν κάτι σχετικό με τα φοιτητικά αιτήματα. 
 

Εικ.29  Εφημερίδα Άστυ 17/1/1897

Μια λεκτική αντιπαράθεση μεταξύ ενός καθηγητή και των φοιτητών του είχε αναστατώσει το πανελλήνιο και ένας μαθητής είχε χάσει τη ζωή του. Οι επόμενες μέρες όμως δεν είχαν χώρο για παρόμοια περιστατικά. Τα μείζονα εθνικά ζητήματα πλέον είχαν έρθει ορμητικά στο προσκήνιο και η Ελλάδα μέσα στους επόμενους μήνες θα έφτανε κοντά στο να χάσει ό,τι είχε αποκτήσει με την επανάσταση του 1821.

.